20 راهکار کاهش استرس کودکان در مدرسه + یک تکنیک عملی

استرس پدیده ای است که همه ما در مقاطع مختلف زندگی کم یا زیاد با آن رو به رو می شویم و گاهی حتی می تواند زندگی طبیعی را مختل کند. استرس کودکان در مدرسه یکی از شایع ترین انواع استرس است که بیشتر در کودکان مقطع ابتدایی دیده می شود.

تصویر کودکانی که مثل ابر بهار اشک می ریزند و حاضر به جدایی از والدین خود نیستند، صحنه ای آشنا در آغاز ماه مهر است! طبق تحقیقات دانشکده بهداشت عمومی هاروارد، حدود 40% از دانش آموزان استرس مدرسه را تجربه می کنند. پس هرگز نباید کودک خود را بخاطر آن سرزنش کنید. اگر اطراف خود دانش آموز دارید و به دنبال روش های کنترل استرس در آنها هستید، این مطلب را تا انتها دنبال کنید.

علائم استرس کودکان در مدرسه که والدین باید بشناسند

قبل از هر چیز باید با نشانه های استرس در کودکان آشنا شوید و پس از آن برای رفع یا کاهش این علائم اقدام کنید. در ادامه مهمترین نشانه های اضطراب کودکان در مدرسه را بررسی خواهیم کرد.

1. سردرد، خستگی، حالت تهوع، احساس سوزش و درد معده

2. تغییر عادات غذایی، کم اشتهایی و بی اشتهایی

3. بی خوابی و تغییر در عادات خوابیدن

4. گریه های بی دلیل

5. عدم تمرکز، بی قراری، افکار منفی و نگرانی

6. گوشه گیری و عدم تمایل به حضور در جمع و بازی با همسالان

7. وابستگی و نزدیکی بیش از حد به والدین

8. مشاجره بیش از حد و مخالفت و سرپیچی

9. کم حرفی، کج خلقی، زودرنجی، جویدن ناخن ها و شب ادراری

10. ترس از برقراری ارتباط چشمی با دیگران

11. بلاتکلیفی، بدگویی کودک از خود و احساس بی ارزش بودن

12. خشکی دهان، عرق کردن دست، لرزش بدن و تپش قلب

13. انجام ندادن تکالیف مدرسه

علت استرس بچه ها در مدرسه چیست؟

استرس مدرسه در کودکان دلایل زیادی می تواند داشته باشد که بخشی از آن به محیط آموزشی، بخشی به عوامل خانوادگی و بخشی دیگر به متغیرهای اجتماعی مربوط است. برای مثال گاهی نقل مکان و انتقال به مدرسه یا کلاس جدید باعث اضطراب جدایی کودکان در مدرسه شده و احساس تنهایی را به آن ها منتقل می کند.

موارد دیگری مثل زورگویی همکلاسی ها، تنبیه، تمسخر، عملکرد ضعیف درسی، نقص جسمی، جدایی والدین و مشکلات خانوادگی هم استرس در کودکان ابتدایی را به دنبال دارد. این علائم در تک فرزندها، فرزندان آخر خانواده و کودکانی که بیماری زمینه ای دارند، بیشتر دیده می شود.

20 راهکار مفید و کاربردی برای کاهش استرس کودکان در مدرسه

همانطور که در ابتدای مطلب اشاره کردم، استرس مدرسه امری عادی تلقی می شود و بخش زیادی از کودکان آن را تجربه می کنند. خودتان را جای کودکی قرار دهید که روزهای بلند و طولانی تابستان را به تفریح و بازیگوشی گذرانده و احتمالا ساعت خواب منظمی هم نداشته است. به این موارد باید اپیدمی کرونا و آنلاین بودن مدارس در 2 سال گذشته را هم اضافه کنید.

طبیعی است که تغییر این سبک زندگی و جدا شدن از این آزادی ها کمی استرس زا باشد. حالا شما به عنوان والدین بدترین کاری که می توانید انجام دهید این است که کودکتان را سرزنش کرده و او را با دیگران مقایسه کنید. اقدامات موثر در کنترل استرس کوکان در مدرسه به شرح زیر است:

✅ روز اول خودتان کودک را به مدرسه ببرید و بیاورید

✅ مهارت لباس پوشیدن، آماده کردن کیف، بستن بند کفش و... را به او بیاموزید

✅ آدرس و شماره تماس منزل و محل کارتان را در کیف کودک قرار داده و به او اطمینان دهید همیشه در دسترس هستید

✅ بخش های مختلف مدرسه از جمله آبخوری، بوفه و سرویس بهداشتی را به او نشان دهید

✅ روش های برقراری ارتباط با همکلاسی ها و مهارت دوست یابی را در قالب بازی به او آموزش دهید

✅ اتفاقات روز اول مدرسه، خاطرات خوب و تجربه های شیرین دوران تحصیلتان را برای کودک تعریف کنید

✅ معلم را از نگرانی و افکار منفی کودک آگاه کنید

✅ ساعت خواب و بیداری خود و سایر اعضای خانواده را با کودک هماهنگ کنید و برنامه خواب مشخصی داشته باشید

✅ به کودک اطمینان دهید در تمام ساعات مدرسه به یاد او هستید و در صورت بروز مشکل سریعا خودتان را می رسانید

✅ او را تشویق کنید درباره معلم و دوستان جدید و فعالیت هایی که انجام می دهد، با شما صحبت کند

✅ در صورت امکان پیش از بازگشایی مدارس، کودک را با محیط و پرسنل مدرسه آشنا کرده و او را با یکی از دوستان و همکلاسی هایش به مدرسه ببرید

✅ به تعریف و تمجید از مدرسه و معلم ها بپردازید و حس امنیت و اعتماد نسبت به دبیر را در او ایجاد کنید

✅ به حرف های کودک بدون هیچگونه قضاوت و پیش داوری گوش دهید و در هفته های ابتدایی از او حمایت ویژه تری داشته باشید

✅ بخشی از روزی که باید در مدرسه سپری کند، را به صورت بازی برای او شبیه سازی کنید

✅ با تشویق کودک و سپردن وظایفی مثل تنهایی لباس پوشیدن به او اعتماد به نفس بدهید

✅ از گفتن جملات منفی به کودک و ترساندن او از آینده، پرهیز کنید

✅ با بررسی نقاشی و نوشته های کودک، می توانید دلیل ترس ها و نگرانی های او را پیدا کنید

✅ همراه با کودک کارتون ببینید، کتاب بخوانید، بازی کنید و با او وقت بگذرانید

✅ مواد غذایی حاوی ویتامین c مثل آب پرتغال، شکلات تلخ، تخم مرغ و نان سبوس دار را در وعده صبحانه کودک قرار دهید

✅ ورزش هایی مثل شنا، دویدن و تمرین های کششی می تواند باعث کاهش ترس از مدرسه در کودکان شود

یک تکنیک ساده برای درمان استرس کودکان در مدرسه

تنفس دیافراگمی یا تنفس شکمی یک راه حل ساده و عالی برای کاهش استرس مدرسه در کودکان است که پیشنهاد می کنیم آن را به فرزند خود آموزش دهید. تنفس دیافراگمی در 4 مرحله انجام می شود که در مرحله اول باید ظرف 4 ثانیه هوا را به داخل ریه بدهیم و سپس به مدت 4 ثانیه هوا را درون ریه نگه داریم. در مرحله سوم ظرف 4 ثانیه هوا را از ریه خارج کرده و در نهایت به مدت 4 ثانیه هوا را نگه داریم. اینکار باعث تولید اکسیژن خالص شده و احساس آرامش را برای کودک به ارمغان می آورد.

البته روش دیگری هم برای تنفس دیافراگمی وجود دارد که می توانید به راحتی آن را انجام دهید. برای اینکار کافی است رو به بالا دراز بکشید و پاهای خود را به شکلی جمع کنید که کف پاها روی زمین قرار بگیرد. سپس یک کتاب روی سینه و یک کتاب روی شکم خود قرار دهید و نفس عمیق بکشید. اگر همزمان با تنفس، قفسه سینه ثابت و کتاب روی شکم بالا و پایین برود، یعنی تنفس شما از نوع شکمی یا دیافراگمی است.

جمع بندی

در این مطلب دلایل استرس کودکان در مدرسه و علائم و نشانه های آن را بررسی کرده و تکنیک ها و راهکارهای کنترل استرس کودکان در مدرسه را برشمردیم. توجه داشته باشید خاطرات دوران تحصیل همیشه در ذهن فرزندتان ثبت می شود و می تواند تاثیر عمیقی در شکل گیری شخصیت و رفتار او در آینده داشته باشد.

در این بین شما به عنوان والدین نقش تعیین کننده ای دارید و انتخاب با خودتان است که یک پناهگاه امن برای کودک باشید یا او را با گفتن جملاتی مثل «تو دیگه بزرگ شدی» از بیان احساس نگرانی و اضطرابش پشیمان کنید!