مقایسه کامل AWS D1.1 و ASME IX

در پروژه‌های جوشکاری، رعایت استانداردهای فنی بین‌المللی یکی از اساسی‌ترین الزامات است. دو استاندارد پرکاربرد در صنایع مختلف، به‌ویژه ساختمان و نیروگاه، عبارتند از:

• ASME Section IX (ویژه صنایع فشار بالا مانند نیروگاه، پالایشگاه و پتروشیمی)


• AWS D1.1 (ویژه سازه‌های فولادی ساختمانی)

درک تفاوت‌های کلیدی میان این دو استاندارد به بازرسان، مهندسان جوش و پیمانکاران کمک می‌کند تا فرآیند جوشکاری، بازرسی و مستندسازی را با دقت و انطباق کامل انجام دهند.

بخش ۱: معرفی کلی استانداردها

ASME Section IX

نام کامل: ASME Boiler and Pressure Vessel Code, Section IX

حوزه کاربرد: تجهیزات تحت فشار، دیگ بخار، مخازن، خطوط فرآیندی، پالایشگاه‌ها، پتروشیمی

تمرکز بر صلاحیت فرآیند جوشکاری و جوشکاران

AWS D1.1

نام کامل: American Welding Society – Structural Welding Code – Steel

حوزه کاربرد: اسکلت‌های فلزی، پل‌ها، سوله‌ها، سازه‌های ساختمانی

تمرکز بیشتر بر طراحی، اجرای جوش و بازرسی در پروژه‌های ساختمانی

بخش ۲: مقایسه ساختار کلی استانداردها

موضوع ASME Sec. IX AWS D1.1

تمرکز صلاحیت جوشکار و روش طراحی و بازرسی جوش در سازه

ساختار WPS ساده، قابل انعطاف بسیار ساخت‌یافته، با جداول اجباری

آزمون صلاحیت آزمون سختگیرانه کوپن‌ها وابسته به نوع سازه و شرایط کاری

دامنه متریال انواع فلزات صنعتی عمدتاً فولاد ساختمانی

صلاحیت اپراتور مورد بررسی دقیق گاهی توسط کارفرما تعیین می‌شود

بخش ۳: WPS و PQR در هر استاندارد در ASME:

الزام به تهیه WPS و انجام تست PQR جهت تایید آن

نتایج مکانیکی نمونه (تانسایل، ضربه، خمش) باید ثبت شود

در AWS:

امکان استفاده از WPS پیش‌تاییدشده موجود در کد

تمرکز بیشتر بر تناسب ضخامت، الکترود و موقعیت جوش

نتیجه: در پروژه‌هایی با الزامات عملکردی بالا (فشار، دما)، ASME دقیق‌تر و سختگیرتر عمل می‌کند.

بخش ۴: تست‌های صلاحیت جوشکار

در ASME Sec. IX:

کوپن تست باید مطابق روش تاییدشده اجرا شود

در صورت شکست آزمون، جوشکار باید مجدداً تست شود

در AWS D1.1:

شرایط آزمون بسته به موقعیت جوش، ضخامت و نوع سازه متغیر است

در برخی موارد، تست بصری و UT نیز مجاز است

بخش ۵: بررسی عمق مستندات مورد نیاز

ASME Sec. IX گزارش‌هایی دقیق و قابل پیگیری از آزمون‌های PQR، WPS و صلاحیت جوشکار می‌طلبد.

AWS D1.1 تمرکز بیشتری بر تناسب ساختاری جوش و کیفیت اجرایی دارد.

بخش ۶: کاربردها در پروژه‌های مختلف

پروژه با AWS D1.1:

برج‌های فلزی، پل‌ها، سوله‌ها، سازه‌های کارخانه‌ای

پروژه‌های ساختمانی رابین پایا در آمل، تنکابن و نور بر اساس این کد اجرا شده‌اند

پروژه با ASME Sec. IX:

خط لوله فشار بالا، مبدل‌های حرارتی، مخازن ذخیره

پروژه فولاد اکسین خوزستان، پتروشیمی اروند و پالایشگاه بوعلی با این استاندارد انجام شده

بخش ۷: نکات کلیدی برای بازرسان و مهندسان

همیشه کد حاکم پروژه را مشخص کنید (Code Governing Project)

از نرم‌افزارهای تأیید WPS برای تطابق پارامترها استفاده کنید

ثبت دقیق تمامی آزمون‌ها و مقادیر فنی برای جلوگیری از رد پروژه الزامی است

بعضی پروژه‌ها ممکن است ترکیبی از هر دو استاندارد باشند، در این صورت باید مرجع اولویت‌دهی مشخص باشد

بخش ۸: تجربه شرکت رابین پایا

در پروژه برج فلزی کیش، تیم ما با انتخاب AWS D1.1 و اجرای WPS مطابق بند 3.6.2 موفق شد:

مصرف الکترود را ۱۵٪ کاهش دهد

مدت زمان اجرای جوش را تا ۲۰٪ کاهش دهد

درصد پذیرش در تست UT را به بالای ۹۸٪ برساند

در مقابل، در پروژه پالایشگاه خوزستان، با تکیه بر ASME IX و اجرای دقیق PQR، تأیید نهایی توسط مشاور خارجی در اولین بازبینی انجام شد.

بخش ۹: جمع‌بندی و پیشنهاد کاربردی

اگر پروژه شما… پیشنهاد می‌شود از… استفاده کنید

سازه ساختمانی سبک یا سنگین است AWS D1.1

مخزن تحت فشار یا خط فرآیندی است ASME Sec. IX

شامل بازرس خارجی یا ممیزی رسمی است ASME Sec. IX

نیاز به صرفه‌جویی در زمان و هزینه دارد AWS D1.1 در صورت امکان

نتیجه‌گیری

انتخاب درست بین استاندارد AWS D1.1 و ASME Sec. IX تأثیر مستقیمی بر کیفیت، ایمنی و هزینه پروژه دارد. آشنایی با مفاد هر کد، نیازمندی‌های آن و تطابق با نوع پروژه، نقش کلیدی در موفقیت نهایی کار ایفا می‌کند. شرکت رابین پایا آماده ارائه مشاوره تخصصی در انتخاب و اجرای صحیح استانداردهاست.