شعر مولانا در مورد نماز

نماز، تجلی حقیقی بندگی و عبادت است که هدف از آن، یاد خداوند و دستیابی به صفای باطن و روشنایی دل می‌باشد. این عبادت الهی، کالبد و جانی دارد که هر دو برای تکمیل حقیقت نماز ضروری هستند. کالبد نماز شامل آداب، حرکات، سکنات و اذکار آن است، در حالی که جان نماز به حضور قلب، خلوص نیت، صفای درون و آراستگی به اخلاق نیکو وابسته است.

ابوسعید خراز در پاسخ به پرسشی درباره چگونگی ورود به نماز می‌گوید: باید به گونه‌ای در محضر خداوند حاضر شوی که هیچ حایلی بین تو و او نباشد، او به تو توجه کند و تو با او مناجات کنی و به عظمت مقامی که در آن ایستاده‌ای آگاه باشی. مولانا نیز نماز را سفری روحانی می‌داند که در آن، انسان درس حضور، خشوع و پاکسازی جان از ناخالصی‌ها، به ویژه فراموشی خداوند را می‌آموزد.

انسان زمانی به نورانیت قلب دست می‌یابد که بتواند نفس اماره را مهار کند. مولانا تأکید می‌کند که نباید هوای نفس را وزیر خود قرار داد، زیرا این کار روح پاک انسان را از طاعت، بندگی و نماز دور می‌سازد. همچنین، تنها پلیدی‌های ظاهری نماز را باطل نمی‌کنند، بلکه آلودگی‌های باطنی مانند هواهای نفسانی نیز می‌توانند نماز را بی‌اثر سازند. همان‌گونه که شخص حائض قادر به خواندن نماز نیست، کسی که درگیر تمایلات نفسانی است نیز نمی‌تواند نمازی همراه با قرب و حضور الهی به جای آورد.

نماز و دیگر عبادات زمانی ثمره‌بخش خواهند بود که همراه با ذوق و حال معنوی باشند. بدون این روح، عبادات تنها رنج و مشقتی بی‌ثمر به همراه خواهند داشت. همان‌گونه که دانه‌ای بدون مغز هرگز به درختی تبدیل نمی‌شود، عبادتی که از جان و معنویت تهی باشد نیز نتیجه‌ای جز خیالات واهی نخواهد داشت.

مولانا هشدار می‌دهد که غضب، شهوت و حرص، مانند بادهایی سهمگین، کسی را که اهل نماز نباشد از جای می‌کنند و به تباهی می‌کشانند. نماز، سفر معنوی ارزشمندی است که انسان را در محضر الهی قرار می‌دهد و او را از دردها و رنج‌های ناشی از معاشرت با مردم رها می‌سازد تا به آرامش حقیقی دست یابد.

ویژگی‌های نماز از دیدگاه مولانا:
- نماز ترکیبی از ظاهر و باطن است که هر دو برای تکامل آن ضروری‌اند.
- حضور قلب و خلوص نیت، جان نماز را تشکیل می‌دهد.
- نماز سفری روحانی برای پاکسازی درون و یادآوری عظمت خداوند است.
- مهار نفس اماره و دوری از هوای نفس، شرط دستیابی به نورانیت قلب است.
- عبادات بدون ذوق و حال معنوی، ثمری نخواهند داشت.
- نماز انسان را از تأثیرات منفی غضب، شهوت و حرص مصون می‌دارد.
- این عبادت، آرامش حقیقی و رهایی از رنج‌های دنیوی را به ارمغان می‌آورد.

نماز، به عنوان ستون دین، نه تنها یک تکلیف شرعی، بلکه راهی برای رسیدن به کمال انسانی و تقرب به خداوند است. با به‌جای آوردن نمازی آگاهانه و خالصانه، می‌توان به درجات بالای معنویت و آرامش درونی دست یافت.